ikinci grup ne demek?
İkinci Grup, 'nde
'ya muhalif
milletvekillerince oluşturulan .
1922-1923 döneminde etkin olan grup, 8 Nisan 1923'te yapılan İkinci
Meclis seçimlerinde parlamento dışında kalarak etkinliğini kaybetmiştir.
10 Mayıs 1921 tarihinde Mustafa Kemal Paşa'nın müdâfaa-i hukuk
cemiyetlerini, mecliste adı
altında birleştirip bir grup kurmasından sonra Erzurum mebusu Hüseyin
Avni Bey önderliğinde bir muhalefet hareketi başlamıştı. Bir yıl kadar
örgütsüz bir şekilde muhalefet eden mebuslar, 1922 Temmuz'unda Mustafa
Kemal Paşa'nın başkomutanlık süresinin üçüncü kez uzatılması ile ilgili
görüşmeler başladığında resmen kuruldu. Grubun fikirleri Trabzon mebusu
Ali Şükrü Bey'in sahibi olduğu
gazetesinde yayımlanmaktaydı.
Etkinlikleri
Grubun başlıca etkinlikleri arasında şunlar bulunur:
- Meclis yetkilerinin 15 kişilik bir "Fevkalade Harp Komisyonu"na
devrine ilişkin yasa tasarısına karşı koymak (Aralık 1921);
- İstiklal Mahkemeleri kararlarına karşı Meclis müzakeresi açılması ve
mahkemelerin kaldırılması veya Başkumandanlık emrinden alınarak
Meclis denetimine sokulmasına ilişkin teklifler (Ocak 1922);
- Meclisin egemenlik haklarını Mustafa Kemal'e devreden Başkumandanlık
Kanununun üçüncü ve dördüncü kez uzatılmasına muhalefet (Mayıs ve
Temmuz 1922);
- Muhalif çıkışlarıyla tanınan Trabzon milletvekili Ali Şükrü'nün,
Mustafa Kemal'in özel muhafız alayı komutanı tarafından
öldürülmesinin protesto edilmesi (Mart 1923);
- Meclis rejimine muhalefeti vatan hainliği kapsamına alan (böylece
hükümete rejim muhaliflerini idam etme yetkisini veren) Hıyanet-i
Vataniye kanunu değişikliği teklifine muhalefet (Nisan 1923);
- 1923 seçimlerinin, Tek Parti denetimi altında anti-demokratik bir
gösteriye dönüşmesine, basın ve Meclis yoluyla karşı çıkma
denemeleri (Nisan-Mayıs 1923).
- 'nda Yunan ordusu
yenildikten sonra Mustafa Kemal Paşa'nın başkomutanlık görev
süresinin uzatılmasına karşı çıktılar.
- 25 Kasım 1922 tarihinde milletvekili seçim yasasını değiştirmek için
teklif verdiler. Yasa teklifine göre belirli bir yerde 5 seneden
fazla ikamet etmemiş olanlar o bölgeden milletvekili seçilemeyecek;
Misak-ı Milli sınırları dışında doğmuş olanların ve Türk kökenli
olmayanların yine milletvekili seçilme hakkı olmayacaktı. Bu yasa,
Mustafa Kemal'in ve birçok subay kökenli mebusun ve doğum yerleri
ülke sınırları dışında kalan diğer kimselerin seçilebilme hakkını
ortadan kaldıracaktı.
Cumhuriyet tarihine ilişkin resmi literatürde İkinci Grup'un gerici ve
cumhuriyet düşmanı kimselerden oluştuğu görüşü savunulur. Bu görüşün
doğru olmadığı ile ilgili araştırmalar yapılmıştır. Egemenliğin
kayıtsız şartsız millete aitliği ve saltanatın lağvı konularında İkinci
Grup'un tavrı, Mustafa Kemal liderliğindeki 'tan farklı
değildir. 1 Kasım 1922'de İkinci Grup, Osmanlı saltanatının kaldırılması
lehine oy kullanmıştır.
Ahmet Demirel'in araştırmaları, muhalefetin sosyal kökeni hakkında
da ilginç veriler sunar. İkinci Grup mensupları arasında müftü,
müderris, şeyh gibi din adamlarının oranı, Birinci Grup'takinin üçte
biri kadardır (%9,9'a karşı %3,2). Medrese kökenli olan mebusların oranı
da, Birinci Grup'a oranla daha azdır.
Üyeleri
<div class="references-small">
<table>
<tbody>
<tr class="odd">
<td><ul>
<li><a href="Ali_Şükrü_Bey" title="wikilink">Ali Şükrü Bey</a>,</li>
<li><a href="Ahmet_Hamdi_Apaydın" title="wikilink">Ahmet Hamdi Bey</a>
(Apaydın),</li>
<li><a href="Ömer_Lütfi_Yasan" title="wikilink">Ömer Lütfi Bey</a>
(Yasan),</li>
<li><a href="Halil_İbrahim_Özkaya" title="wikilink">Halil İbrahim
Bey</a> (Özkaya),</li>
<li><a href="Mustafa_Ebrişimoğlu" title="wikilink">Mustafa Bey</a>
(İbrişim),</li>
<li><a href="Edip_Dinç" title="wikilink">Edip Bey</a> (Dinç),</li>
<li><a href="Ahmet_Hamdi_Dumrul" title="wikilink">Hafız Hamdi Bey</a>
(Dumrul),</li>
<li><a href="Yusuf_Ziya_Koçoğlu" title="wikilink">Yusuf Ziya Bey</a>
(Koçzade),</li>
<li><a href="Mehmet_Akif_Ersoy" title="wikilink">Mehmet Akif Bey</a>
(Ersoy),</li>
<li><a href="Emin_Gevecioğlu" title="wikilink">Emin Bey</a>
(Gevelioğlu),</li>
<li><a href="Ahmet_Nafiz_Özalp" title="wikilink">Nafiz Bey</a>
(Özalp),</li>
<li><a href="Süleyman_Boşank" title="wikilink">Süleyman Bey</a>
(Boşank),</li>
<li><a href="Mehmet_Şükrü_Fırat" title="wikilink">Şükrü Bey</a>
(Fırat),</li>
<li><a href="Neşet_Akkor" title="wikilink">Neşet Bey</a> (Akkor),</li>
<li><a href="Abdurrahman_Dursun_Yalvaç" title="wikilink">Dursun Bey</a>
(Yalvaç),</li>
<li><a href="Mustafa_Zeki_Saltık" title="wikilink">Mustafa Zeki Bey</a>
(Satluk),</li>
<li><a href="Mehmet_Emin_Erkut" title="wikilink">Mehmet Emin Bey</a>
(Erkut),</li>
<li><a href="Ali_Sırrı_Özata" title="wikilink">Ali Sırrı Bey</a>
(Özata),</li>
<li><a href="Mehmet_Emin_Lekili" title="wikilink">Emin Bey</a>
(Lekili),</li>
<li><a href="Hüseyin_Aksu" title="wikilink">Hüseyin Bey</a> (Aksu),</li>
<li><a href="Hüseyin_Avni_Ulaş" title="wikilink">Hüseyin Avni Bey</a>
(Ulaş),</li>
<li>İsmail Bey (Arslan),</li>
<li><a href="Mehmet_Salih_Yeşiloğlu" title="wikilink">Mehmet Salih
Efendi</a> (Yeşiloğlu),</li>
<li><a href="Mehmet_Nusret_Sun" title="wikilink">Nusret Efendi</a>
(Sun),</li>
<li><a href="Süleyman_Necati_Güneri" title="wikilink">Süleyman Necati
Bey</a> (Güneri),</li>
<li>Mehmet Celâl Bey,</li>
<li><a href="Ali_Sabri_Güney" title="wikilink">Hacı Ali Sabri Efendi</a>
(Güney),</li>
<li><a href="Haydar_Lütfi_Arslan" title="wikilink">Haydar Lütfi Bey</a>
(Aslan),</li>
<li><a href="Mehmet_Sami_Arkan" title="wikilink">Sami Bey</a>
(Arkan),</li>
<li><a href="Cemal_Mersinli" title="wikilink">Mersinli Cemâl Paşa</a>
(Mersinli),</li>
<li><a href="Mehmet_Tahir_Kucur" title="wikilink">Hacı Tahir Bey</a>
(Kucur),</li>
<li><a href="İsmail_Remzi_Berkün" title="wikilink">İsmail Remzi Bey</a>
(Berkün),</li>
</ul></td>
<td><ul>
<li><a href="Mehmet_Nadir_Süldür" title="wikilink">Mehmet Nadir
Efendi</a> (Süldür),</li>
<li><a href="Ahmet_Şükrü_Oğuz" title="wikilink">Yenibahçeli Ahmet Şükrü
Bey</a> (Oğuz),</li>
<li><a href="Hüseyin_Sırrı_Bellioğlu" title="wikilink">Sırrı Bey</a>
(Bellioğlu),</li>
<li><a href="Mehmet_Şükrü_Koç" title="wikilink">Mehmet Şükrü Bey</a>
(Koç),</li>
<li><a href="Hulusi_Kutluoğlu" title="wikilink">Hulûsi Bey</a>
(Kutluoğlu),</li>
<li><a href="Ömer_Lütfi_Argeşo" title="wikilink">Ömer Lütfi Bey</a>
(Argeşo),</li>
<li><a href="Mehmet_Vasfi_Seçer" title="wikilink">Mehmet Vasfi Bey</a>
(Seçer),</li>
<li><a href="Mustafa_Serdaroğlu" title="wikilink">Mustafa Bey</a>
(Serdaroğlu),</li>
<li><a href="Abdülgafur_Iştın" title="wikilink">Abdülgafur Efendi</a>
(Iştan),</li>
<li><a href="Mehmet_Besim_Fazlıoğlu" title="wikilink">Mehmet Besim
Bey</a> (Fazlıoğlu),</li>
<li><a href="Osman_Uşşaklı" title="wikilink">Osman Bey</a>
(Uşşaklı),</li>
<li><a href="Ahmet_Rifat_Çalık" title="wikilink">Rifat Bey</a>
(Çalıka),</li>
<li><a href="Rıza_Silsüpür" title="wikilink">Rıza Bey</a>
(Silsüpür),</li>
<li><a href="Arif_Baysal" title="wikilink">Arif Bey</a> (Baysal),</li>
<li><a href="Cemil_Altay" title="wikilink">Cemil Bey</a> (Altay),</li>
<li><a href="Zeynel_Abidin_Atak" title="wikilink">Abidin Bey</a>
(Atak),</li>
<li><a href="Ziya_Hurşit" title="wikilink">Ziya Bey</a> (Hurşit),</li>
<li><a href="Hasip_Aksöyök" title="wikilink">Hasip Bey</a>
(Aksöyek),</li>
<li><a href="Hüseyin_Selâhattin_Köseoğlu" title="wikilink">'Çolak'
Selâhattin Bey</a> (Köseoğlu),</li>
<li><a href="Yusuf_Ziya_Eraydın" title="wikilink">Yusuf Ziya Bey</a>
(Eraydın),</li>
<li><a href="Abdülgani_Ertan" title="wikilink">Abdülgani Bey</a>
(Ertan),</li>
<li>Kâzım Bey (Dede),</li>
<li><a href="Ömer_Ünlü" title="wikilink">Ömer Lütfi Bey</a> (Ünlü),</li>
<li><a href="Hakkı_Hami_Ulukan" title="wikilink">Hakkı Hami Bey</a>
(Ulukan),</li>
<li><a href="Mustafa_Vasıf_Karakol" title="wikilink">Kara Vasıf Bey</a>
(Karakol),</li>
<li><a href="Mehmet_Sırrı_Tayanç" title="wikilink">Mehmet Sırrı Bey</a>
(Tayanç),</li>
<li><a href="Mustafa_Lütfi_Azer" title="wikilink">Mustafa Lütfi Bey</a>
(Azer),</li>
<li><a href="Ahmet_Hamdi_Mütevellioğlu" title="wikilink">Hamdi Bey</a>
(Mütevellioğlu),</li>
<li><a href="Mehmet_Rifat_Arkun" title="wikilink">Rifat Bey</a>
(Arkun),</li>
<li><a href="Yusuf_Bahri_Tatlıoğlu" title="wikilink">Bahri Bey</a>
(Tatlıoğlu),</li>
<li><a href="Feyyaz_Ali_Üst" title="wikilink">Feyyaz Ali Bey</a>
(Üst)</li>
</ul></td>
</tr>
</tbody>
</table>
</div>
Kaynakça
Dış bağlantılar
Orijinal kaynak: ikinci grup. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler